TOZ MASKESİ
kömür, tahıl,modun, demir, kireç ve tekstil tozlarına karşı kullanılır. Burnu ve ağzı kapatan sellülozik veya sentetik elyaftan pres edilerek imal edilen bir gövdesi ve iki tarafında başa takılan lastik baş bantı bulunmaktadır. Kullanım süresi, yoğun tozlu ortamda ve sürekli çalıştığında en az bir gündür. Dört katlı elyaftan pres edilerek yapıldığında, krom ve demir veya asbet tozlarına (5 mikrondan küçük) karşı kullanılır.
Yeni Avrupa Standardı (Europe Norm”EN 149”) mevcut İngiliz standardı (BS) ile Alınan standardından (DIN) farklıdır
EN 149
Toz türü
FFP1
Kaba tozlar, Etkisizi (inert) tozlar
FFP2 – S
Katı parçacıklar
Kaba tozlar,Etkisiz ince tolzar, kaynak dumanları, hafif zehirli tozlar cam elyafı, kurşun toz ve dumanı asbestos
FFP2 – SL
Katı ve sıvı parçacıklar
Kaba tozlar,Etkisiz ince tolzar, polenler, kaynak dumanları, hafif zehirli tozlar, cam elyafı, asbestoz, kurşun tozu ve dumanı, yağ tanecikleri, hafif zehirli aerosoller
FFP 3 – SL
Sporlar, Bakteriler, proteolitik enzimler, radyoaktif parçacıklar, kansorojen maddeler.
GAZ VE TOZ FİLTRELERİ
Solunum yollarını koruyucu filtreleri, iş yeri ortamında oluşan zararlı ve zehirli gaz, buhar ve katı parçacıkları (partikülleri) filtre ederek, işçinin temiz hava solunmasına yardım eder. Filtreler, kullanıldığı yere göre sınıflandırılmış olup, iş güvenliği mevzuatının belirlediği gerek zararlı ve zehirli gazlar, buharlar, gerekse partiküllerin konsantrasyon miktarının yüksek olduğu yerlerde kullanılır. Kullanma süresi, iş yeri ortamında o anda oluşan gaz yoğunluğuna, havadaki neme ve filtreyi kullanan işçinin ciğer yapısına bağlıdır.
Filtreler, oksijen yokluğunda veya eksikliğinde kesinlikle kullanılmaz. Bu nedenle, filtreler kullanılırken havadaki oksijen miktarının % 16 dan fazla olması gerekir. Filtrelerin kullanım yerleri, havadaki zararlı maddelerin gaz veya partikül olmasına göre faklıdır. Bu nedenle, gazlar için olana “Gaz Filtresi” partiküllere karşı kullanılana ise “Toz Filtresi” denilir. Ayrıca, kullanılacak maskenin tipine göre de faklıdır. Şöyle ki, maskenin nefes alma yeri vidalı ise filtre de vidalı tip olmalı, hazneli ise takma tip olmalıdır.
a. Toz ve duman filtreleri :
1. Elyaf filtre (P2) Asbest, çimento, gübre, metulurji ve benzeri sanayi dallarında, işyerinde oluşan toz ve sis altında çalışan işçileri korumak için tam veya yarım yüz maskesine takılarak kullanılır. Özel olarak sık dokunmuş elyaf keçeden imal edilir. Kirlendiğinde değiştirilir.
2. Aerosol filtre (P1) Dairesel labirente benzeyen sellülozik veya sentetik liflerden oluşur. Birbirine yakın ve sık mikroskopik aralıklardan kirli havanın süzülüşünü sağlar. Nefes alındığında havada uçuşan sert ve küçük (mikron düzeyinde) parçacıklar halindeki tozlar ve dumanlar (aerosol) mekanik olarak bu filtre tarafından tutulur. Genel olarak, zararlı ve zehirli tozlara karşı kullanılır. Örneğin, silis tozları, kurşun ve metal dumanları gibi.
3. Ön filtre (mekanik filtre) : Gaz filtresini, yoğun ve sisten koruyup süresinden önce kullanma ömrünün bitmemesi için kullanılır. İki pres edilmiş sentetik elyaf sırasında bulunan hidrofil pamuktan oluşur. Bu filtrenin kullanılma süresi ortamdaki zararlı partikül veya spray’ lerin yoğunluğuna, havadaki neme ve kullanan işçinin ciğer yapısına göre uzar veya kısalır.
b. Gaz filtreleri :
Her türlü zehirli ve zararlı gaza karşı amprenye edilmiş aktif kömürlü filtreler, zehirli maddelere göre tiplere ayrılmıştır. Örneğin :
A TİPİ
Organik gaz ve buharlar ile çözücüler
Aseton, Benzol, Fenol, Trikloretilen, Toluen, Metanol vb.
B TİPİ
Asit gazlar (İnorganik) gaz ve buharlar
Arsın, Bromin, Kolr, Fostin, Halojenler, Nitrik asit, vb.
E TİPİ
Kükürt dioksit, Hidrojen siyanit (pürsik asit) silfrik asit vb.
K TİPİ
Amonyak’ a karşı
CO TİPİ
Karbonmonoksite karşı
HG Tipi
Civa buharları’ na karşı
NO TİPİ
Nitroz Gazları, Nitrojen oksit, ozon
F TİPİ
Yangında ilaçlara (pestisitlere) karşı
P1, P2, P3 TİPİ
Zararlı, zehirli ve inert tozlara karşı
Kullanırken göz önünde bulundurulacak en önemli nokta, havadaki oksijen miktarının % 16’ dan az olmaması, zararlı gaz veya buhar oranının % 0,5 geçmemesi ve karbonmonoksitin hiç bulunmaması gerekir. Küçük tipleri, kısa süreli, büyük tipleri ise uzun sürelidir.
Gaz filtrelerinde kullanım süresi, gazlı ortamda gazın kokusu duyulduğunda, toz filtresinde ise solunum zorlaştığında bitmiş olacağından atılıp yenisinin takılması gerekir.
Gaz filtrelerinin depolama süreleri:
A Tipi 5 yıl
B tipi 4 yıl
E,K,Hg. Tipi 3 yıl dır.
Mühürlü bandı ve tapası açıldığında, kullanılmasa bile en fazla 6 ay sonra atılmalıdır.
YAPILAN İŞ
TEHLİKE
ÖNERİLEN KİŞİSEL KORUYUCU MALZEME
Oksi-asetilenle kaynak veya kesme
Kıvılcımlar, zararlı ışınlar, erimiş metal ve fırlayan partiküller
Gaz kaynağı gözlüğü (*)
Kimyasal maddelerle çalışma
Asit yanmaları, dumanlar sıçramalar
Asit gözlüğü gaz ve duman gözlüğü
Taşlama
Fırlayan ve sıçrayan partiküller (çapaklar), tozlar
Atölye gözlüğü tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi (*)
Elektrik ark kaynağı
Kıvılcımlar, etkili ışınlar (ultraviyole), ergimiş metaller
Kaynakçı yüz siperi (*)
Döküm işleri, fırınlar
Dövme işleri
Sıcaklık, erimiş metaller,
Fırlayan ve sıçrayan partiküller (çapaklar), tozlar
Dökümcü yüz siperi, Gaz kaynağı gözlüğü, ısı siperi (*)
Atölye gözlüğü, tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi
Laboratuvar
Kimyasal maddelerin sıçraması, cam kırıkları
Tam koruma gözlüğü göz duşu, göz çeşmesi yağmur duşu
Makine ile çalışma
Fırlayan ve sıçrayan partiküller
Atölye gözlüğü, tam koruma gözlüğü, şeffaf yüz siperi
Erimiş metaller
Sıcaklık, kıvılcım, sıçrama
Isı siperi, gaz kaynağı gözlüğü (*)
GÖZ VE YÜZ KORUYUCULARI
Gözleri ve yüzü zararlı ve zehirli maddelerden korumaya yönelik kişisel koruyucu gözlük ve yüz siperi türleri çalışanın çalıştığı ortamdaki zararlı ve zehirli maddelerin doğuracağı tehlikelerden koruyacak şekilde dizayn edilerek imal edilmektedir. Diğer bir anlatımla kullanılacak yer önem taşımaktadır, şöyleki; gözlük veya yüz siperleri genellikle;
• Küçük parçalar ve tozlardan,
• Talaş ve fırlayan büyük parçalar veya kıvılcımlardan,
• Ultraviole (UV) ve kızılötesi (IR) (ısı ışını) dahil sağlığa zararlı ışınlardan ve göz almadan,
• Yüksek ısılı püskürtme maddelerinden,
• Kimyasal sıçramalar, erimiş metallerden,
• Zehirli gazlardan, gözleri ve yüzü korumak için kullanılır.
ACİL VÜCUT DUŞLARI VE GÖZ YIKAMA ÇEŞMELERİ
Laboratuvar çalışmalarında göze ve vücuda sıçrayan asit ve alkalilerden temizlenmek için kullanılan acil yardım malzemesidir. Göz çeşmesi, kabı (eviyesi), ABS malzemeli iki taraftan ve ayarlanabilen mafsallı duşlu, suyu fişkırtmaya yarayan elle itme veya ayakta basma valflıdır. Yağmur duşunun su fişkırtma valfı, bilyalı valf yerine selenoit valflıdır.
Gözü korumaya yönelik kişisel koruyucu malzemenin seçimi tablo 3 de gösterilmiştir.
ATÖLYE GÖZLÜĞÜ
Sıfır diyoptrili kırılmaz camlı (polycarbonat), yanlarında üçgen şeklinde şeffaf malzemeden (plycarbonat veya plexiglass) yapılmış koruyucu bulunan normal gözlük görünümünde bir gözlüktür. Bu gözlükler, atölyelerde, kesme, zımba, perçin, raspa, kuru taşlama ve pik veya büyük metallere ve kıvılcımlara karşı gözü korumak için tüm sanayi dallarında kullanılır.
TOZ GÖZLÜĞÜ
Sıfır diyoptrili kırılmaz camlı (polykarbonat) çerçevesi yumuşak ve şeffaf plastikten yüze kolayca uyan, üzerinde camda buğulanma yapmasını önlemek ve arkaya doğru açık delikleri bulunan bir gözlüktür. Lastik kayışları her yüze göre ayarlanabilir. Taş ve mermer kırıcılarda, taş doldurma ve taş, çakıl kırma makinelerinde ve bunun gibi toz çıkaran tüm işlerde kullanılır.
GAZ VE DUMAN GÖZLÜĞÜ
Çerçeve gövdesi gözleri sıkıca çevreleyen ve üzerinde havalandırma delikleri bulunmayan gaz ve zehirli dumanlara dayanıklı kauçuktan ve buğulanmayı önleyecek şekilde yapılmış, camlarının göze bakan tarafında kırılma halinde gözleri korumak üzere ayrıca sıfır diyoptrili şeffaf plastik bir tabaka bulunan gözlüktürüdür. Bu gözlük konsantrasyonu gözlere zarar veren (solunum yolları da yarım yüz maske ile korunuyorsa) gaz, ss, buhar ve umandan korunmak için kullanılır.
TAM KORUMA GÖZLÜĞÜ
Bu tür gözlük, camları asitten ve darbeden etkilenmeyen sıfır diyoptrili, gövdesi yüze kolayca uyum sağlayan yumuşak ve şeffaf plastikten, üzerinde bulunan havalandırma delikleri sıçrayacak sıvının gözlük içine girmesini ve camlarının buğulanması önleyecek şekilde yapılmıştır. Bu gözlük asit ve çözeltilerin doldurulması, boşaltılması ve naklinde, asit havuzlarında ve kimya laboratuarlarında toza, aside, alkalilere ve çapaklara karşı gözü korumak için kullanılır.
GAZ KAYNAĞI GÖZLÜĞÜ
Gözlük camları çift katlı olup, birinci kat (içte kalan) şeffaf, dıştaki hareketli renklidir. (oksijen kaynağı işlerinde kahverengi, döküm işlerinde kobalt mavisi renklidir) Gövdesi şeffaf olmayan plastikten yapılmıştır. Üzerinde havalandırma ventilleri bulunur. Gözleri, ısı ve ışından korur. Bu gözlük oksijen kaynağı, kesme ve ocak veya döküm işlerinde ışından korunmak üzere kullanılır.
LEHİMCİ GÖZLÜĞÜ
Bu tür gözlükler, metal veya plastik çerçevesi elmaık kemiklerine ve bunun direğine oturan, sapı kulak arkasına rahat oturacak şekilde dizayn edilmiş olup, yanları ışına ve fırlayan parçalara karşı yüzü korumak üzere kapalıdır. Camı lehim ışınlarına karşı koruyucu yeşil renklidir. Genellikle lehim işlerinde, optik kesme işlerinde kullanılır.
ŞEFFAF YÜZ SİPERİ
Kimyasal ve metal sıçramaları ile kıvılcımlara karşı yüzü ve gözleri korumak için kullanılır. Başbantlı olarak veya baret monte edilerek kullanılmaktadır. Yapılacak işi hem iyi görmeyi sağlamak hem de darbelere karşı yüzü korumak için polycarbonat’ tan veya flexiglass’ dan imal edilir.
ISI SİPERİ
Krom- nikel veya paslanmaz çelik örgü kafes telden olup, barete monte edilir. Yüzü ısıya karşı korur. Genellikle, demir-çelik sanayinde yüksek fırınlarda, haddehaneler ve tav fırınlarında kullanılır.
KAYNAKÇI YÜZ SİPERİ
Elektrik kaynağı ışınlarına ve ısıya karşı yüzü ve gözü korumak için kullanılır. Gövde kısmı fiberglasdan veya kraft kağıttan yapılır. Gözü koruyan camı gözleri ultraviyole ışınına karşı koruyacak koyulukta kahverengidir. Elle tutularak kullanılan tipi olduğu gibi, başbandına takılarak veya barete monte edilerek kullanılan tipleri vardır.
DÖKÜMCÜ YÜZ SİPERİ
Döküm işlerinde ışınlara (kızılötesi – IR) ve sıcağa karşı yüzü ve gözü korumak için kullanılır. Gövde kısmı, gözetleme camı (kobalt mavisi) cam etrafı paslanmaz çelik örgü kafes tel ve yüzü kulakları ve boynu kapatan dış yüzeyi aleminize kaplı cam elyaf kumaştan oluşmaktadır. Yüz siperi barete monte edildiği gibi.
FİLTRELİ LENSLERİ (gözlük camı) VE GÖZLÜKLERİ İÇİN GEREKLİ KOYULUK DERECELERİ
KAYNAK ÇALIŞMALARI
KOYULAŞTIRICI NUMARASI
Metal ark kaynağı
Elektrotlar 1/16,3/32,1/8,5/31
10
Durgun gazla metal ark kaynağı (Demirsiz)
Elektrotlar: 1/16,3/32,1/8,5/32
11
Durgun gazla metal ark kaynağı (Demirli)
Elektrotlar: 1/16,3/32,1/8,5/32
12
Siperlenmiş metal ark kaynağı
Elektrotlar 1/16,3/32,1/8,5/32
12
Elektrotlar : 5/16,3/8
14
Hidrojen kaynağı
10-14
Kömür arkı kaynağı
14
Lehim yapma
2
Hamlaçlı (havya) kaynak lehimi
3 veya 4
Hafif kesme 1”e kadar
3 veya 4
Orta kesme 1” – 6
4 veya 5
Ağır kesme 6” ve daha fazla
5 veya 6
Gaz kaynağı (hafif) 1/8” e kadar
4 veya 5
Gaz kaynağı (orta) 1/8 ” – 1/2
5 veya 6
Gaz kaynağı (ağır) ½ “ ve daha fazla
6 veya 8
DİKKAT : Hamlaçlı yüksek sarı bir ışık meydana getirdiği gaz veya oksijenle kesme işlerinde çalışma halinde, görüş mesafesinde sarı veya sodyum ışığını absorbe edecek bir filtre veya lens kullanılması gerekir.
KAYNAKÇI ELDİVENİ
Kaynakçının, kaynak ışınlarına (ultraviyole, enfraruj) karşı ellerini korumada kullanılır. Tamami kromlu deriden yapılmıştır. Avuç içi, mekanik etkilere (aşınma, delinme, yırtılma) karşı deri takviyelidir. Konçları uzundur. Standart boy, 46 cm dir.
İŞ AYAKKABILARI
Ağır ve yuvarlanabilen malzemenin kaldırılıp taşındığı işlerde, çivi batmalarına, erimiş metal sıçramalarına karşı emniyet ayakkabısı kullanılır.
• Çivi batmalarına karşı ayakkabının ayakla taban arasına alüminyum veya çelik altlık konulur.
• Dökümhane ve izabe fırınlarında çalışanların ayakkabılarının üzerine metal bir koruyucu takılır. Ayakkabının burnuna konan bu metal bombeler, 1m. yükseklikten düşecek 20 kg. ağırlığına dayanaklı olmalıdır.
• Elektrik işlerinde çalışan işçilere yalıtkan ayakkabı verilmelidir. Bu ayakkabıların altı yüksek gerilime dayanıklı lastikten olur. Elektrik işinde çalışan işçilere çivili veya kabaralı ayakkabı giydirilmez.
• Asit veya kostikle çalışan işçilere; lastik veya benzeri malzemeden yapılmış ve bu maddelere dayanıklı, çizme veya ayakkabılarında, çelik veya demir çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi metal kısımlar bulunmaz.
KOLLUKLAR
Ateşe, suya, ışına, yakıcı ve aşındırıcı sıvıların sıçramasına karşı, cam kesme işlerinde kolda meydana gelecek kesiklere karşı kolluk kullanılır. Işınlara karşı olanlar deriden, aşırı sıcağa karşı olanlar aleminize kaplı cam elyaf kumaştan, yakıcı ve aşırı sıvılara karşı olanlarda plastik malzemeden yapılmıştır
KORUYUCU ELBİSELER
İnsan vücudu hijyenik koşullara, soğuğa ve ısıya (yangına) karşı korunmalıdır. Böylece, iş elbiseleri YAPILIŞ şekillerine göre altı grupta toplanabilir.
1. Ceket ve pantolon
2. Tulumlar
3. İş gömlekleri
4. İş önlükleri
5. Yelekler
6. Paltolar ve gocuklar
Kullanış şekline göre de sekiz grupta toplanabilir.
1. Normal günlük iş elbiseleri,
2. Isıya ve aleve dayanıklı elbise,
3. Zehirli ve zararlı gazlara karşı koruyucu elbise,
4. Radyoaktivite’ ye karşı koruyucu elbise
5. Kimyasal maddelere karşı koruyucu elbise,
6. Işık yansıtıcı elbise
7. Soğuğa karşı koruyucu elbise
8. Yağmura veya suya karşı elbise
ISIYA VE ALEVE DAYANIKLI ELBİSELER
Aşırı ve zararlı ısı radyasyonundan vücudu korumada özellikle itfaiye teşkilatlarında, dökümhanelerde vb. yerlerde kullanılır. Bu elbiseler, üç kat kumaştan oluşmuştur. Üst kat, yangına yaklaşım elbiselerinde 700 0C’a dayanıklı yangına giriş elbiselerinde 1200 0C’ a dayanıklı cam elyaf üzeri aleminize kaplı kumaş, orta kat ısı geçirgenliği az 400 0C – 600 0C dayanıklı aramid keçe kumaş, alt kat ise aramid astar kumaştır. Yangına giriş elbiseleri, temiz hava tüplü maske ile kullanılan yekpare tiptedir. Başlıkta içinde baret ve ön kısmında yüksek ısıya dayanıklı cam bulunmaktadır. Bu elbiselerde SOLAS kuralları geçerlidir.